Bao nhiêu tiền một tháng công nhân phải kiếm để đủ khả năng tiếp cận với NƠXH?

Để có thể vay mua nhà ở xã hội (NƠXH), một gia đình gồm 2 vợ chồng làm công nhân và 1 con nhỏ phải có tổng thu nhập hàng tháng trên 20 triệu đồng sau khi trừ đi mức chi tiêu cơ bản và số tiền đóng lãi và gốc cho ngân hàng.

Trong buổi hội nghị gặp gỡ và đối thoại với công nhân lao động thủ đô năm 2023, Chủ tịch UBND TP Hà Nội - Trần Sỹ Thanh - đã tuyên bố rằng thành phố sẽ nỗ lực hoàn thành dự án xây dựng một triệu nhà ở xã hội cho người lao động trong nhiệm kỳ này. Đồng thời, Hà Nội cũng sẽ thiết lập chính sách đặc biệt để đảm bảo rằng những công nhân có mức lương bình quân 7 triệu đồng/tháng vẫn có thể mua được nhà ở xã hội. Các khảo sát tại các khu công nghiệp lớn của Hà Nội và miền Bắc cho thấy lương cơ bản thực nhận của công nhân dao động từ 4,8 - 5,3 triệu đồng/tháng, và tăng ca có thể đem lại thu nhập từ 8 - 10 triệu đồng/tháng.

Giá bán nhà ở xã hội (NƠXH) hiện nay ước tính khoảng 16-22 triệu đồng mỗi m2 đã bao gồm thuế, phí, theo các chuyên gia tài chính bất động sản. Mặc dù diện tích ở tiêu chuẩn cho NƠXH là 25-70m2/căn nhưng trên thực tế, diện tích tối thiểu 35m2 là đủ để sinh sống ổn định lâu dài cho một gia đình cơ bản gồm 3 người (hai vợ chồng và một con). Do đó, chi phí mua nhà sẽ rơi vào khoảng 650 triệu đồng đến 1,5 tỷ đồng. Với những người đủ điều kiện thu nhập để mua nhà ở xã hội (không chịu thuế thu nhập thông thường), việc tích góp 30%-50% giá trị căn nhà và vay thêm 50%-70% như người mua nhà thương mại thông thường là một bài toán khó. Nghĩa là người lao động phải nỗ lực để có ít nhất 20% giá trị căn nhà (130 - 300 triệu đồng) và vay thêm 80%, tương đương 520 triệu đồng - 1,2 tỷ đồng.

Chuyên gia bất động sản Lê Quốc Kiên đề xuất rằng để giảm áp lực trả tiền hàng tháng cho ngân hàng và tăng khả năng vay mua nhà ở xã hội, công nhân nên áp dụng thời gian trung bình là 20 năm cho vay, với lãi suất ưu đãi 8,2% trong 5 năm đầu và lãi suất thả nổi 15 năm sau. Nếu một người mua nhà vay 520 triệu đồng, thì trong tháng đầu tiên của 5 năm đầu, tổng số tiền phải trả bao gồm 2,2 triệu đồng tiền gốc và 3,6 triệu đồng tiền lãi, tổng cộng 5,8 triệu đồng. Trong tháng cuối cùng của 5 năm đầu, tổng số tiền phải trả là 4,9 triệu đồng, bao gồm 2,2 triệu đồng tiền gốc và 2,7 triệu đồng tiền lãi.

Sau 5 năm, số tiền nợ gốc mà gia đình phải trả là 132 triệu đồng, còn lại là 388 triệu đồng. Nếu giả định lãi suất thả nổi theo thị trường lên mức cao như hiện tại (11% - 14%/năm tùy ngân hàng), thì số tiền phải đóng trong tháng đầu tiên của block 15 năm còn lại sẽ dao động từ 8,8 – 6,8 triệu đồng và giảm dần cho các tháng sau. Nếu người mua nhà vay 1,2 tỷ đồng, thì trong tháng đầu tiên của block 5 năm đầu, họ sẽ phải trả tổng cộng 13,5 triệu đồng, gồm 5 triệu đồng tiền gốc và 8,5 triệu đồng tiền lãi. Trong tháng cuối cùng của block 5 năm đầu, số tiền phải trả là 11,4 triệu đồng, bao gồm 5 triệu đồng tiền gốc và 6,4 triệu đồng tiền lãi. Sau 5 năm, số tiền nợ gốc còn lại là 900 triệu đồng và số tiền phải trả trong tháng đầu tiên của block 15 năm còn lại sẽ dao động từ 13,5 - 15,9 triệu đồng và giảm dần cho các tháng sau. Với trung bình một gia đình công nhân cơ bản 3 người (bao gồm 2 vợ chồng và 1 đứa con) sống tại các khu vực có nhiều việc làm (như TP lớn, gần khu công nghiệp), họ sẽ phải tính toán kỹ trước khi vay tiền để mua nhà.

Nếu thu nhập của hai vợ chồng dưới 20 triệu đồng và phải chi trả 5,5 triệu đồng hàng tháng cho lãi và gốc của căn hộ NƠXH 35m2, việc vay mua nhà sẽ rất khó khăn. Họ cũng phải tính toán chi phí dự phòng và không thể chỉ tính chính xác theo mỗi tháng. Ngoài ra, còn có nguy cơ mất việc và thu nhập không ổn định hàng tháng. Chuyên gia Lê Quốc Kiên đã nhấn mạnh điều này.