Lãi suất cao đang là trở ngại lớn khiến người mua nhà không dám vay vốn ngân hàng, dù việc giải ngân tín dụng đã trở nên dễ dàng hơn.
Tháng 9/2022, vợ chồng anh Đức Anh (Nam Từ Liêm, Hà Nội) tìm mua nhà tại khu Mỹ Đình. Sau khi ưng ý căn nhà diện tích 43,5 m2 ở Đại Mỗ với giá 3,8 tỷ đồng, vợ chồng anh Đức Anh đã liên hệ với cán bộ vay vốn ngân hàng để yêu cầu giải ngân song song. Tuy nhiên, nhân viên cho vay thông báo: “Chi nhánh hết hạn mức tín dụng”. Liên hệ với một ngân hàng ở Hàn Quốc, anh nhận được thông tin tương tự. Nhân viên cho vay nói, "Chúng tôi phải đợi cho đến khi chúng tôi có nhiều hạn mức tín dụng hơn để cho vay."
Tháng 1/2023, anh Đức Anh nhận được cuộc gọi từ nhân viên vay vốn ngân hàng. “Nhân viên này thông báo với tôi rằng giờ đây việc vay vốn dễ dàng hơn. Và hỏi tôi có còn nhu cầu vay không?
Bạn Nguyễn Thủy (nhân viên tín dụng một ngân hàng tư nhân) cũng cho biết: “Hiện ngân hàng tạo điều kiện xét duyệt hồ sơ thế chấp, nhất là đối với căn hộ, nhà ở. Thời gian xét duyệt và cho vay nhanh hơn. Tuy nhiên, theo bà Thủy, với kiểu cho vay mua đất thì hồ sơ vay sẽ khó được duyệt.
“Năm 2022, ngân hàng tôi làm việc hầu như không còn room cho vay từ tháng 6. Vì vậy, việc giải ngân hồ sơ sẽ chậm lại vào nửa cuối năm 2022. Nhưng đến năm 2023, với room tín dụng mới, hạn mức vay cho Nhân viên mới, việc vay vốn đã trở nên dễ dàng, tuy nhiên vấn đề xét duyệt hồ sơ sẽ khắt khe hơn, tùy vào mục đích vay”, bà Thủy cho biết thêm.
Trong cuộc trò chuyện mới đây, ông Vũ Cương Quyết, Tổng giám đốc Đất Xanh Miền Bắc cho biết, đến năm 2023, với hạn mức tín dụng mới, người mua sẽ dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng hơn. Trong khi nhu cầu mua nhà thực tế vẫn cao thì rào cản lớn nhất là khó giải ngân vốn vay. Đây là nguyên nhân khiến thanh khoản thị trường giảm trong nửa cuối năm 2022.
Dù nhu cầu mua nhà chưa có dấu hiệu giảm nhưng thực tế người mua khá ngại vay ngân hàng. Trường hợp của Đức Anh là một ví dụ điển hình. Cân nhắc mua nhà từ tháng 9 đến nay, mặc dù được liên hệ với cán bộ tín dụng để xử lý thủ tục vay vốn nhưng anh Đức Anh luôn cân nhắc thận trọng. Lý do anh đưa ra là lãi suất ngân hàng rất cao.
“Lãi suất vay năm đầu tiên là 10,5%/năm. Trong vài năm tới, lãi suất thả nổi. Ngân hàng tính toán: Lãi suất biến đổi tương ứng với lãi suất tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn trên 12 tháng cộng với biên độ 4,2%. Nếu tính theo lãi suất thả nổi hiện nay, lãi suất trung bình lên tới 12-13%. Chẳng hạn, vay 1 tỷ đồng để mua nhà trong vòng 20 năm, trung bình vợ chồng tôi phải trả tới 15 triệu đồng/tháng, tính cả gốc và lãi. Năm nay kinh tế còn khó khăn, thu nhập cắt giảm nên càng lo lắng, chưa dám mua nhà”, Đức Anh nói.
Tương tự anh Đức Anh, chị Trần Hoài (hiện thuê nhà tại khu vực Thanh Xuân, Hà Nội) cũng tạm dừng tìm nhà dù gia đình đã lên kế hoạch mua nhà từ gần 2 năm trước. “Tôi hỏi khắp các ngân hàng đều thấy lãi suất cao nên rất ngại mua nhà. Sợ nhất trôi nổi như năm 2011-2013 ở mức 18% thì gia đình khó mà ứng phó được”.
Khảo sát thực tế cho thấy, lãi suất vay mua nhà chưa có dấu hiệu giảm. Chẳng hạn, lãi suất vay mua nhà Wooribank năm đầu tiên là 10%, từ năm thứ 2 lãi suất thả nổi. Mức lãi suất này được tính bằng lãi suất tiết kiệm của các ngân hàng thuộc nhóm Big 4 cộng với biên độ 3,8%.
Agribank hiện cho vay với lãi suất ưu đãi năm đầu là 8%. Từ năm thứ 2 lãi suất thả nổi. VIB hỗ trợ vay mua nhà với lãi suất lên tới 13,5%/năm.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, lãi suất vay cao là vấn đề người mua nhà cần lo lắng. Đặc biệt, người mua nhà không lường trước được lãi suất thả nổi sẽ thể hiện như thế nào nên khó đưa ra phương án tài chính để trả nợ. TS Hiếu cho biết thêm: “Ở Mỹ, ngân hàng cho vay 30 năm với lãi suất cố định. Tại Hoa Kỳ, đây được gọi là “thế chấp có lãi suất cố định 30 năm”. Lãi suất khoản vay này hiện vào khoảng 7%. một căn nhà, lãi suất tôi vay là khoảng 4%. Các ngân hàng Mỹ tính cả gốc và lãi cùng nhau cho mỗi tháng, lãi suất và số tiền phải trả cả gốc lẫn lãi không thay đổi trong 30 năm. » .
Ở Việt Nam, các ngân hàng có lãi suất thả nổi. Đây là một đề xuất khá rủi ro cho người mua nhà. Cũng vì vấn đề này TS Hiếu cho rằng nên có một mức lãi suất cố định cho người mua nhà. Và việc thúc đẩy khả năng tiếp cận vốn vay dễ dàng cho người mua nhà sẽ giúp đẩy nhanh tính thanh khoản của thị trường.