Cuốn sổ được gọi là sổ xanh do người dân đặt tên dựa trên màu sắc của nó, tuy nhiên, khái niệm sổ xanh hoặc đất sổ xanh không được đề cập trong Luật Đất đai 2013. Sổ xanh là Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp do Lâm trường cấp để quản lý, khai thác và trồng rừng trong một thời gian nhất định.
Sổ xanh là một loại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp có thời hạn và được cấp bởi Lâm trường. Sổ này cho phép người dân quản lý, khai thác và trồng rừng. Khi thời hạn sử dụng đất kết thúc, Lâm trường sẽ thu hồi lại nếu nơi đó chưa được giao lại cho người dân.
Vậy đất sổ xanh là đất gì? Luật Đất đai 2013 quy định đất có cây xanh thuộc nhóm đất nông nghiệp nên còn được gọi là đất nông nghiệp có cây xanh. Có ba loại đất cây xanh: đất rừng đặc dụng, đất rừng phòng hộ và đất rừng sản xuất. Cụ thể:
Thời hạn sử dụng đất sổ xanh được Luật Đất đai 2013 quy định như sau:
- Thời hạn sử dụng đất để xây dựng công trình của tổ chức công lập tự chủ tài chính, công trình công cộng có mục đích kinh doanh không quá 70 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất của Quỹ đối với đất nông nghiệp sử dụng vào các công trình công cộng của xã, phường, thị trấn không quá 05 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất làm trụ sở của tổ chức nước ngoài vì mục đích ngoại giao không quá 99 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất với dự án có vốn đầu tư lớn nhưng thời gian thu hồi chậm, địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội trương đối khó khăn hoặc đặc biệt khó khăn, thời hạn không quá 70 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với người Việt Nam định cư ở nước ngoài, công ty nước ngoài và thực hiện dự án tại Việt Nam không quá 50 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với cá nhân, hộ gia đình, tổ chức để sử dụng vào mục đích thương mại, kinh doanh, sản xuất phi nông nghiệp không quá 50 năm.
- Thời hạn cho thuê đất nông nghiệp với cá nhân, hộ gia đình tư nhân không quá 50 năm.
- Thời hạn giao đất để được công nhận quyền sử dụng đất Giấy Xanh cho hộ gia đình, người trực tiếp sản xuất nông nghiệp là 50 năm.
- Thời hạn giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức thực hiện dự án đầu tư không quá 50 năm.
Thời hạn của sổ xanh sẽ khác nhau tùy vào tài sản và mục đích sử dụng. Các loại đất được cấp sổ xanh sẽ được phê duyệt theo nhiều hình thức sử dụng khác nhau và có tính pháp lý rõ ràng. Người dân có thể sử dụng đất để trồng cây hàng năm hoặc cây lâu năm trong thời gian dài và ổn định. Khi hết thời hạn quy định, người dân có thể gia hạn sử dụng đất tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền nếu vẫn cần tiếp tục sử dụng đất.
Có nhiều người quan tâm đến việc có thể xây nhà trên đất sổ xanh hay không. Để xây nhà trên đất, cá nhân cần tuân thủ các nguyên tắc sử dụng đất được quy định trong Luật Đất đai 2013. Điều này bao gồm việc sử dụng đất đúng quy hoạch, kế hoạch và mục đích sử dụng, tiết kiệm và bảo vệ môi trường, và tuân thủ các quy định pháp luật liên quan. Điều kiện tiên quyết để xây nhà là sử dụng đất thổ cư và không thể xây nhà trên đất sổ xanh nếu chưa chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho phù hợp.
Đất sổ xanh là loại đất được Lâm trường cấp cho người dân dưới hình thức thuê đất có thời hạn để quản lý, sử dụng và trồng rừng. Tuy nhiên, theo quy định tại Điều 192 Luật Đất đai 2013, có những trường hợp ngoại lệ cho phép cá nhân và hộ gia đình chuyển nhượng đất sổ xanh.
Đất sổ xanh là đất cho thuê và không được phép chuyển nhượng, nhưng vẫn có những trường hợp ngoại lệ. Theo quy định tại Điều 192 Luật đất đai 2013, hộ gia đình hoặc cá nhân chỉ được chuyển nhượng hoặc tặng quyền sử dụng đất ở, đất rừng kết hợp sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản cho bản thân nếu đang sinh sống trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt hoặc phân khu phục hồi sinh thái thuộc rừng đặc dụng mà chưa có điều kiện chuyển ra khỏi phân khu đó.
Ngoài ra, hộ gia đình hoặc cá nhân cũng chỉ được chuyển nhượng hoặc tặng quyền sử dụng đất ở, đất sản xuất nông nghiệp trong khu vực rừng phòng hộ nếu được Nhà nước giao đất và đang sinh sống trong khu vực đó. Đối với những hộ gia đình hoặc cá nhân là dân tộc thiểu số sử dụng đất do Nhà nước hỗ trợ, họ được chuyển nhượng hoặc tặng quyền sử dụng đất sau 10 năm kể từ ngày có quyết định giao đất theo chính sách của Chính phủ. Tuy nhiên, chỉ có những người sử dụng đất trong các trường hợp trên mới được phép chuyển nhượng, và chỉ được chuyển nhượng cho cá nhân hoặc hộ gia đình sống trong phân khu đó.
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp, hay còn gọi là sổ xanh, vẫn có giá trị pháp lý và có thể được sử dụng để thế chấp vay vốn ngân hàng tương tự như sổ đỏ và sổ hồng. Tuy nhiên, để thế chấp sổ xanh, cần tuân thủ những điều kiện đặc biệt như diện tích rừng sản xuất không quá 300 ha và đất không phải là đất rừng đặc dụng hoặc đất rừng phòng hộ vì không đảm bảo được điều kiện cho bên nhận thế chấp.
Theo quy định tại Điều 57 của Luật Đất đai, các trường hợp được phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất bao gồm chuyển đất trồng lúa sang đất trồng cây lâu năm, đất trồng rừng, đất nuôi trồng thủy sản, đất làm muối và nhiều trường hợp khác. Đất sổ xanh, là loại đất phi nông nghiệp, cũng có thể được chuyển đổi mục đích sử dụng đất sau khi được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận. Sau khi chuyển đổi, cá nhân phải tuân thủ nghĩa vụ tài chính và chế độ sử dụng đất mới. Ngoài ra, việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất có thể đi kèm với việc chuyển từ đất sổ xanh sang sổ đỏ để đảm bảo giá trị pháp lý và quyền lợi về sau.
Để chuyển đổi sổ xanh thành sổ đỏ, cần tuân thủ các điều kiện được quy định tại khoản 1, Điều 100, Luật đất đai 2013. Các cá nhân hoặc hộ gia đình đang sử dụng đất ổn định và sở hữu một trong những loại giấy tờ sau sẽ được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất mà không phải nộp tiền sử dụng đất: giấy tờ về quyền sử dụng đất trước ngày 15/10/1993 do cơ quan có thẩm quyền cấp, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tạm thời, sổ hoặc giấy tờ nhà đất hợp lệ, sổ (giấy) chuyển nhượng quyền sử dụng đất, giấy tờ thanh lý hoặc hóa giá nhà ở có gắn liền với đất, giấy tờ về quyền sử dụng đất do cơ quan có thẩm quyền thuộc chế độ cũ cấp cho người sử dụng đất và các loại giấy tờ khác được xác lập trước ngày 15/10/1993 theo quy định Chính phủ. Do đó, để chuyển đổi sổ xanh thành sổ đỏ, người sở hữu phải có một trong những loại giấy tờ này.
Đất sổ xanh thường có giá rẻ hơn so với các loại đất khác như đất thổ cư, chăn nuôi, trồng cây hàng năm do vị trí và mục đích sử dụng khác biệt. Thường thì đất sổ xanh được bán với quy mô lớn và phù hợp cho mục đích nông nghiệp hoặc xây dựng các dự án lớn. Do đó, nếu muốn đầu tư phát triển lâm nghiệp thì nên mua đất sổ xanh.
Tuy nhiên, trước khi quyết định mua đất đã có sổ xanh, cần lưu ý một số điều như nghiên cứu kỹ về pháp lý của tài sản này để tránh rủi ro, yêu cầu người bán cung cấp đầy đủ các giấy tờ pháp lý liên quan, và kiểm tra thông tin trực tiếp với cơ quan có thẩm quyền.
Ngoài ra, cần lưu ý về khái niệm sử dụng đất, phải có lộ trình đầu tư và sử dụng rõ ràng, phù hợp để thu được lợi nhuận như mong đợi do đất sổ xanh có thời hạn sử dụng cụ thể. Cuối cùng, khi mua đất sổ xanh để làm nhà ở, người mua cần cân nhắc phương án chuyển đổi quyền sử dụng đất giấy xanh sang đất ở để có thể xây dựng nhà ở một cách hợp pháp.